Yevmiye usulü çalışan işçinin hakları. Yevmiyeli işçi çalıştırma farklı iş sektörlerinde yapılmaktadır. Bu durumda çalışanların alacağı her aman bir soru işareti oluşturur. Bunlardan bir tanesi fazla mesai üzerinedir.
Hasılata bağlı şekilde, günlük yevmiyeli olarak çalışan kişilerin haftalık 45 saat üzeri çalışma dahi, fazla çalışma ücretine hak kazanmayacağına dair düzenleme yer almaz. Bu bakımdan söz konusu çalışma sisteminde haftalık düzende, 45 saati aşan uygulama olması halinde işçinin fazla çalışma ücretine hak kazacağı kabul edilmelidir.
Bununla birlikte işçinin çalışma süresi arttıkça, geliri de yükselme gösterir. Fazla çalışma ücretinin zamsız tutarının yevmiye içinde ödendiği kabul edilmeli, fazla çalışma ücretinin yalnızca yüzde 50 zamlı bölümü hesaplanmalıdır.
Kıdem ve İhbar Tazminatı ve Yıllık İzin
İçindekiler
Kıdem tazminatına esas çalışma süresinin belirlenmesi, yevmiyeli işçi çalıştırma konusunda düşünülen noktalardan biridir. İşbu madde kapsamında kıdem tazminatının hesaplamasında, işe başlanan tarihten iş sözleşmesinin devamı süresince geçen her tam sene adına işveren tarafından, işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödeneceği; bir seneden artan zamanlar için de aynı orandan ödeme gerçekleştirileceği geçmiştir.
Ancak kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan kişiler açısından özel düzenleme öngörülmesi yapılmamıştır. Dolayısıyla bu şekilde çalışmakta olan işçilerin, kıdem tazminatına dair esas çalışma süresinin tespit edilmesinde bu madde kullanılır.
Kıdem Tazminatına Esas 30 Günlük Ücretin Tespit Edilmesi
1475 sayılı Kanunun yürürlükte olan 14. maddesinde, ilk fıkra beşinci bentte her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir hükmü mevcuttur. Kanun hükmünün kısmi süreli şekilde çalışan kişinin, 30 günlük süre içinde kalan süreleri çerçevesinde alabileceği ücret olarak anlaşılarak uygulanması gerekir.
4857 sayılı İş Kanunu, madde 13/2 işimde de kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir hükmü geçer. Buna orantılı şekilde, kıdem tazminatı ödemesi gerçekleştirilebilmesi mümkündür.
Zira Yargıtay’ın yerleşik olan içtihatları, bu şekilde çalışan bir işçinin çalışma zamanıyla orantılı biçimde 30 günlük süre zarfında aldığı ücretin hesaplamaya esas olması yönündedir. Yevmiye usulü çalışma aylık ücret konusunda bu da bilinmesi gereken bir noktadır.
İhbar Tazminatı
İhbar tazminatı, yevmiye usulü çalışan işçinin hakları arasında düşünülen noktalardan biridir. Kıdem tazminatına yönelik hak kazanılıp kazanılmadığının anlaşılması çalışma şekline göre değil, işe giriş tarihine göre esas alınır.
Dolayısıyla ihbar tazminatı için de aynı durumlar söz konusudur. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan kişinin ihbar tazminatı, haftalık çalışma süresiyle orantılı şekilde hesaplanır. Fesih ihbar süresi de kendisi ile aynı olan tam süreli çalışandan daha azdır.
İhbar süresi ile ilgili ayrıntılı yazımız.
Hafta Tatili İznine Hak Kazanma ve Kullanımı
Haftalık izin hakkı, İş Kanunu içinde önemli maddelerden biridir. 4857 sayılı olan İş Kanunu içinde 46. maddede, tatil gününden önce aynı yasanın 63. maddesi çerçevesinde belirlenen iş günlerinde çalışmış olması şartıyla 7 günlük zaman diliminde 24 saat dinlenme hakkı vardır.
Hafta tatili olan günde çalışma karşılığı olmadan, 1 günlük ücrete hak kazanacağı da 46. maddenin 2. fıkrasında geçmektedir. Bu bakımdan işçinin hafta tatili izni de kesintisiz minimum 24 saati kapsar. Eğer altında bir süre izin veriliyorsa, usulüne uygun biçimde kullanıldığından söz edilemez.
Yüksek Mahkeme Kararlarına çerçevesinde 24 saatten az kullandırılması durumunda hiç yararlandırılmadığı yönünde sayılır. Örnek olarak işçi hafta tatilinde 1-2 saat çalışması için çağrılmışsa, bu hakkı ihlal edilmiştir.
Bunun yanı sıra haftalık izin hakkı, tatil günü bölünerek de verilemez. Yasal düzenlemenin amacı, 6 gün çalışan işçinin 24 saat dinlenmesidir.
Hafta Tatilinde Çalışma İspatı
Eğer işçi hafta tatilinde çalıştırıldığına iddia ediyorsa, norm kuramı kapsamında bunu ispatlamak zorundadır. Ücret bordrolarına dair kurallar da bu noktada geçerlidir.
İmzasını taşıyan bordro, sahteliği ispat edilene kadar kesin delil niteliği taşır. Böylece imzalı bordroda mevcut olan hafta tatili ücreti ödenmesinin ödemesinin yapıldığı kabul edilir. Eğer ilgili bölüm bordroda boşsa veya imza taşımıyorsa, işçi hafta tatilinde çalıştığı her türlü delil ile kanıtlayabilir.
Bunun dışında işyeri kayıtları, giriş-çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları da delil kapsamına girer.
Bursa işçi avukatı Cihad Günel